دایرة المعارف روشنگری

پروفسور دکتر ماتهویس کلاین

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

 شین میم شین

هومانیسم به معنی وسیع کلمه

هومانیسم به لحاظ تاریخی

۱

·    هومانیسم به لحاظ تاریخی بالاعم و بنا بر ماهیتش با تأمل آگاهانه انسان راجع به خویشتن خویش، با مسئله مقام و جایگاه انسان در جهان، ماهیت، سرشت و سرنوشت انسان و معنا و هدف هستی انسانی به طورکلی آغاز می شود.

۲

·    شرایط تاریخی ـ مشخص حیات جامعتی و فکری انسان ها همیشه پیش شرط مسئله هومانیسم بوده اند.

۳

·    این مسئله در فرم های تاریخی اولیه اش تنها در روند تقسیم اجتماعی کار مطرح می شود که نتیجه دردناکش جدائی کار فکری از کار جسمی بوده است.

·     آنگاه که نظام اشتراکی اولیه انسان ها، وحدت و برابری اجتماعی اولیه انسانها از هم می گسلد و مناسبات اجتماعی ئی قوام می یابند که در آنها انسان ها دیگر به مثابه موجودات نظام واحد، با حقوق و تکالیف مساوی با یکدیگر در رابطه قرار نمی گیرند.

·    بلکه به مثابه موجودات نابرابر، با حقوق و تکالیف نابرابر، به مثابه برده و ارباب، به مثابه غلام و آزاد، استثمار شونده و استثمارگر، محکوم و حاکم و خلاصه به مثابه طبقات متخاصم رو در روی هم قرار می گیرند.

۴

·    هرجا که این توسعه اجتماعی جامه عمل می پوشد، آنجا به نحوی از انحاء مسئله مربوط به انسان و معنای هستی او مطرح می شود.

۵

·    جامعه طبقاتی آنتاگونیستی (جامعه مبتنی بر تضادهای آشتی ناپذیر) می بایستی این مسئله را به همراه بیاورد.

·    زیرا آن بود که وحدت و برابری انسانها را تار و مار کرده بود و موجودیت نوعی اجتماعی و وحدتمند انسانها را به طبقات مختلف تجزیه و به طور ایندیویدوئالیستی وارونه کرده بود.

۶

·    بدین طریق، انسان می بایست خود به مسئله خود بدل شود.

۷

·    این مسئله از آغاز، مسئله ای عمیقا اجتماعی بوده است.

·     اگرچه انسان دیرزمانی از آن غافل بوده است.

۸

·    تلاش برای شناخت و حل این مسئله هدف اصلی و واقعی همه تفکرات و تمایلات هومانیستی حقیقی بوده است.

۹

·    تلاش هائی که در دوره های مختلف تاریخی از سوی شعرا، نویسندگان، اندیشمندان و قبل از همه، در مبارزات طبقاتی توده های زحمتکش برای حل این مسئله صورت گرفته اند، متنوع و متضاد بوده اند.

۱۰

·    هر کدام از این تلاش ها مهر زمان خود را بر پیشانی خویش دارند و تحت تأثیر شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و روحی (فکری) معینی بوده اند.

۱۱

·    این تلاش ها اما علیرغم کلیه تفاوتمندی های به طور تاریخی و اجتماعی مشروط خویش، حاوی وجوه مشترکی نیز بوده اند که از پیوست و تداوم و استمرار در تاریخ هومانیسم (از نطفه های اولیه هومانیسم در آنتیک تا هومانیسم سوسیالیستی) حکایت می کنند که تنها با مبارزه طبقاتی طبقه کارگر و با تحقق ساختمان سوسیالیسم و کمونیسم می توانند تحقق یابند و به کمال رسند.

ادامه دارد.