دایرة المعارف روشنگری

 پروفسور دکتر

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان

مانفرد پوشمن

روبرت شولتس

هورست تاوبرت

و

دهها تن دیگر

(۱۹۶۹)

برگردان 

شین میم شین 

پراگماتیسم

۱

·    پراگماتیسم یک واژه یونانی است.

۲

·    پراگماتیسم واریانتی از ایدئالیسم ذهنی است که میان حقیقت و هر آنچه که سودمند، مفید و به درد بخور باشد، علامت تساوی می گذارد و آن را به مثابه همرنگ سازی عملی خود با سیستم امپریالیستی موجود قلمداد می کند و  پراتیک امپیریستی (تجربه گرایی) را به جای تجزیه و تحلیل علمی فرم های حرکتی جامعه ای می نشاند.

۳

·    معیار حقیقت برای پراگماتیسم، نه مطابقت تئوری مورد نظر با واقعیت عینی، بلکه فایده عملی آن تئوری است.

۴

·    پراگماتیسم بدین طریق عینیت حقیقت را انکار می کند.

۵

·    پراگماتیسم عمدتا توسط ویلیام جیمز و جان دی وی در پیوستن آندو به  پایرس ـ مؤسس سمیوتیک ـ توسعه داده شده است.

۶

·    در پراگماتیسم ویلیام جیمز، «امپیریسم رادیکالی» عرض اندام می کند و پیوند تنگانگی میان مذهب و پراگماتیسم تشکیل می گردد.

۷

·    در پراگماتیسم جان دی وی منطق «اینسترومنتال» (ابزاری) و «اکسپریمنتالی» (آزمایشی) توسعه می یابد که در اینسترومنتالیسم (ابزارگرایی) عالی ترین فرم خود را کسب می کند.

۸

·    پراگماتیسم تحت تأثیر پوزیتیویسم و اوتیلیتاریسم، عمل را در مقابل اندیشه، مطلق می کند و ارزش حقیقت را در کنش، یعنی در وسیله مستعمل و موفقیت می داند.

·    (پراگماتیسم دیالک تیک اندیشه و عمل را تخریب می کند.

·    اندیشه را دور می اندازد و عمل موفقیت ا»یز سودمند را مطلق می کند. مترجم)

۹

·    پراگماتیسم در جامعه شناسی امپیریکی بورژوایی فرم یک «امپیریسم افراطی» به خود می گیرد.

۱۰

·    بنا بر پراگماتیسم فقط باید «فنون»، «ابزارها» و «وسایل» لازم توسعه داده شوند که به کمک آنها می توان سیستم اجتماعی مشخصی را «به کار انداخت»، «تعارضات اجتماعی را کانالیزه کرد» و مغلوب ساخت.

۱۱

·    پراگماتیسم بدین طریق به اوپراسیونالیسم (عملیات گرایی) استحاله می یابد.

۱۲

·    مفهوم غیر علمی پراگماتیسم نهایتا شناخت را مستثنی می دارد و به انکار وجود قوانین عینی می پردازد.

۱۳

·    پراگماتیسم با تقلیل حقیقت به سودمندی و  موفقیت، به بخشی از ایده ئولوژی امپریالیستی مبدل می شود که به کمک آن، تجاوز، خشونت و فریب طبقه حاکمه (که برای طبقه حاکمه سودمند و موفقیت آمیزند) به مثابه حقیقی و اخلاقی جا زده می شوند.

۱۴

·    فلاسفه بورژوایی با یکسان قلمداد کردن مارکسیسم با پراگماتیسم، به تحریف تئوری مارکسیسم ـ لنینیسم می پردازد.

۱۵

·    پراگماتیک را نباید با پراگماتیسم عوضی گرفت.

·    ایندو مفاهیم یکسانی نیستند.

۱۶

·    پراگماتیک جنبه ای از سمیوتیک (زبان شناسی) است.

۱۷

·    این بدان معنی است که پراگماتیک قبل از همه به بررسی جنبه های سوسیولوژیکی و پسیکولوژیکی در استفاده از علایم زبانی می پردازد و لذا برای جامعه شناسی مارکسیستی مهم است.

پایان