دایرة المعارف روشنگری

پروفسور دکتر ورنر شوفنهاور

(۱۹۳۰ ـ ۲۰۱۲)

برگردان

شین میم شین

انواع مذاهب پلی ته ئیستی

ادامه

۱۱

• با پیدایش خدام حرفه ای معابد و مراسم مذهبی، علاوه بر «خود فریبی» در مذهب، فریب آگاهانه توده های مردم نیز رواج پیدا می کند.

۱۲

• سازمان ها و نهادهای مذهبی به لحظه پیدایش خود، خادم قشر استثمارگر فوقانی و مدافع قدرت آنان بوده اند.

۱۳

• در دوره تجزیه و تلاشی جامعه اشتراکی اولیه، ایده ئولوژی مذهبی تغییر می یابد.

۱۴

• اکنون مذهب، دیگر نه فقط انعکاس عجز انسان ها در مبارزه با طبیعت، بلکه علاوه بر آن، انعکاس عجز استثمار شوندگان در مبارزه با استثمارگران و به عبارت دیگر، انعکاس مظلومیت اجتماعی توده ها می شود.

۱۵

• تاریخ مذهب پژوهی بورژوائی از در نظر گرفتن خصلت دوگانه خدایان طبیعی خود داری می ورزد، اگرچه مثال های بیشماری در تاریخ مذهب بر آن دلالت دارند:
• به عنوان مثال، در مصر:

الف

• اوزیرس:
• فرعون و خدای نباتات.

ب

• امون :
• خدای قدر قدرت فرعونی و خدای خورشید.

۱۶

• مراسم تدفین مردگان، رفته رفته به مراسم تدفین مردگان وابسته به اقشار فوقانی جامعه مبدل می شوند، که با جلال و جبروت خاصی صورت می گیرند:
• بنای مقابر بزرگ که اهرام مصر نمونه بارز آنند و ترویج اساطیر، افسانه ها و دگم هائی در رابطه با رابطه اقشار فوقانی جامعه با خدایان و با ارواح گوناگون، که گویا قیصرها فرزندان خدایند، نیمه خدا ـ نیمه انسانند:
• مثلا خدا انگاشتن فراعین، به مثابه پسران خدای خورشید، در مصر و خدا انگاشتن امپراطور روم.

۱۷

• رفته رفته، تصورات مغشوش راجع به وجود ارواح در دنیای دیگر دستخوش تحول می شوند.

۱۸

• با پیدایش نابرابری در جامعه، تصوراتی راجع به دو جهان (دنیا و عقبا)، راجع به سرنوشت های مختلف افراد ساده و قشر فوقانی در دنیای دیگر پا به عرصه وجود می گذارند.

۱۹

• با توسعه بیشتر تمایزات طبقاتی، تعالیمی پا به عرصه وجود می نهند که گویا سعادت اخروی، پاداشی برای قناعت و تحمل رنج و زحمت و ذلت دنیوی خواهد بود.

۲۰

• با توسعه دولت های آنتیک (جهان باستان کلاسیک)، خدایان به اصلی و فرعی طبقه بندی می شوند و خدایان و ارواح فرعی تابع خدایان اصلی قلمداد می شوند.

۲۱

• انگلس می نویسد:
• «اگر قیصر (قدر قدرت. مترجم) واحد به وجود نیامده بود، خدای (قدر قدرت. مترجم) واحد هرگز به وجود نمی آمد.
• خدای (قدر قدرت. مترجم) واحد کپیه خودکامگان و جباران شرقی است.»

۲۲

• با توسعه جامعه برده داری، خدایان عالم نباتات و خورشید به صفت منجی نیز مزین می شوند و توده های مردم می توانند، از آنها نه تنها نعمات طبیعی، بلکه رهائی از ذلت و زجر زندگی را نیز طلب کنند.

۲۳

• در مذاهب جهان باستان، علاوه بر این، پرستش جانوران (به ویژه در مصر)، پرستش آیین نیاکان، که خانواده پدرسالار برده دار را مقدس می شمارد، پرستش اجنه و بت ها نیز رواج داشته است.

۲۴

• رفته رفته اساطیر پرباری به تحریر در می آیند که به گزارش از حال و روز خدایان و نیمه خدایان اختصاص دارند.

ادامه دارد.