دایرة المعارف روشنگری

تئوری شناخت (معرفت)

پروفسور دکتر الفرد کوزینگ

برگردان

شین میم شین

۲۲

تئوری شناخت در فلسفه هگل

گئورگ ویلهلم فریدریش هگل

(۱۷۷۰ ـ ۱۸۳۱)

ادامه

۲۵

• به نظر هگل، مفهوم در آخرین مرحله توسعه و تکاملش، به مثابه ایده، از سه پله می گذرد:

الف

• پله حیات

ب

• پله شناخت

پ

• پله ایده مطلق.

۲۶

• هگل عمل را نیز در هیئت «ایده عملی» وارد شناخت می کند.

الف

• کردوکار مفهوم به تغییر واقعیت عینی می انجامد.
• آن سان که شناخت با «ایده عملی» به وحدت می رسد و به «ایده مطلق» اعتلا می یابد که هویت (یکسانی) نظری و عملی است.
• (هگل، «منطق»، فصل سوم، ص ۲، ۳)

(عمل (پراتیک) واقعیت یابی و یا مادیت یابی و یا شیئیت یابی اندیشه (پراتیک) است.

مثال:

خانه نتیجه مادیت یابی اندیشه و یا مدل فکری خانه در ذهن عمله و بنا به مدد مصالح ساختمانی ست.

ما با دیالک تیک اندیشه و عمل سر و کار داریم

و

نه با هویت (یکسانی) اندیشه و عمل.

اندیشه (تئوری) نه زاده ذهن، بلکه انعکاس عین است.

اندیشه از پراتیک نشئت گرفته است.

بشر خانه را در واقعیت عینی مثلا در لانه و آشیانه حیوانات و پرندگان دیده است.

خانه نتیجه انعکاس لانه در آیینه ذهن بشر است.

مترجم)

ب

• اگرچه پراتیک در سیستم هگل به صورت کردوکار مفهوم مطرح می گردد، ولی به رغم آن، به معانی زیرین است:

۱

• «پراتیک به مثابه حلقه زنجیر تجزیه و تحلیل روند شناخت تلقی می شود.

۲

• پراتیک به مثابه گذار به حقیقت عینی (و یا به قول هگل) به حقیقت مطلق تلقی می شود.»

(پراتیک

به معنی واقعیت یابی تئوری است و نه به معنی تبدیل تئوری به حقیقت مطلق و یا عینی.

حقیقت مطلق دسترس ناپذیر می ماند.

برای اینکه واقعیت عینی لایتناهی است و انعکاس لایتناهی در ایینه ذهن در بی نهایت امکان پذیر است.

حقیقت عینی

هم

خرافه ای بیش نیست که لنین از هگل اخذ کرده و به خدمت گرفته است.

حقیقت انعکاس واقعیت عینی است.

حقیقت انعکاس نسبتا درست واقعیت عینی است.

مترجم)

۳

• به قول لنین، مارکس وقتی که معیار پراتیک را در تئوری شناخت وارد می کند، به هگل استناد می جوید.
• مراجعه کنید به «تزهای راجع به فویرباخ.»
• (لنین، «مجموعه آثار»، جلد ۳۸، ص ۲۰۲)

(خوب.

استناد بجوید.

مارکس پراتیک را هم به معنی زادگاه تئوری و هم به معنی محک مطمئن و عینی و علمی برای تعیین صحت و سقم تئوری کشف کرده است

و

این خدمت بزرگ مارکس به بشریت است.

مترجم)

۲۷

• توسعه تئوری شناخت در چارچوب فلسفه بورژوائی در قالب فلسفه هگل به عالی ترین مرحله خود می رسد و به یکی از مهمترین منابع نظری تئوری شناخت ماتریالیسم دیالک تیکی مبدل می گردد.

ادامه دارد.