دایرة المعارف روشنگری

پروفسور دکتر گونتر هیدن

برگردان

شین میم شین

شرایط طبیعی تولید

• شرایط طبیعی تولید را عوامل زیرین تشکیل می دهند:

الف

غنای طبیعی مربوط به مواد غذائی

• غنای طبیعی مربوط به مواد غذائی به شرح زیرند:

۱

• حاصلخیزی اراضی کشت

۲

• ماهی مندی آبها

۳

• شکار

۴

• میوه جات و امثالهم.

ب

غنای طبیعی مربوط به وسایل کار

• غنای طبیعی مربوط به وسایل کار به شرح زیرند:

۱

• آبشارها.

۲

• رودخانه های قابل کشتیرانی.

۳

• مواد خام طبیعی برای تهیه وسایل کار از قبیل مواد زیر:

الف

• چوب

ب

• سنگ آهن

پ

• ذغال سنگ

ت

• نفت و امثالهم.

۴

• به قول کلاسیک های مارکسیسم، «غنای طبیعی مربوط به مواد غذائی در اوایل تشکیل فرهنگ بشری، نقش مهمی به عهده داشته است و غنای طبیعی مربوط به وسایل کار در مراحل توسعه یافته تر فرهنگ بشری اهمیت عظیمی کسب می کند»

• (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۳، ص ۵۳۵)

۵

• درمرحله معینی از توسعه جامعتی، غنای طبیعی مربوط به مواد غذائی به سدی در راه توسعه تولید و در نتیجه به سدی در راه توسعه جامعه بدل می شود.

• زیرا این امر انگیزه استفاده از وسایل و متدهای نوین برای مبارزه با طبیعت را از بین می برد.

۶

• میزان استفاده از شرایط طبیعی تولید به سطح توسعه نیروهای مولده جامعه وابسته است.

۷

• از این رو مسئله مناسب بودن و یا نامناسب بودن شرایط طبیعی موجود در کشوری مفروض و در زمانی معین برای توسعه تولید، باید همواره به طور تاریخی ـ مشخص مورد بررسی قرار گیرد.

۸

• اما نه فقط سطح توسعه نیروهای مولده، بلکه علاوه بر آن خصلت مناسبات تولیدی نیز تأثیر معینی بر میزان و نوع استفاده از شرایط طبیعی تولید اعمال می کند.

• مراجعه کنید به نیروهای مولده، مناسبات تولیدی

۹

• از این رو، به قول کلاسیک های مارکسیسم، مثلا حاصلخیزی زمین «مشخصه طبیعی صرفی، آن سان که بتوان تصور کرد، محسوب نمی شود.

• زیرا حاصلخیزی زمین با مناسبات اجتماعی مربوطه در پیوندی تنگاتنگ قرار دارد.

• قطعه زمینی می تواند زمین حاصلخیزی برای کشت گندم باشد، ولی قیمت گندم در بازار می تواند سبب شود که دهقان آن را به چمن مصنوعی مبدل کند و بی حاصلش سازد.»

• (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۴، ص ۱۷۲)

۱۰

• شرایط طبیعی تولید آنقدر برای توسعه تولید و در نتیجه برای توسعه جامعه اهمیت دارند، که سبب می شود که «کیفیت کاری واحدی در کشورهای مختلف، میزان متفاوتی از نیازهای جامعه را برطرف سازد و در شرایط مشابه، زمان کار لازم در آن کشورها با هم فرق داشته باشد.»

• (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۳، ص ۵۳۷)

۱۱

• بنابرین، شرایط طبیعی تولید نه تنها شرایط همیشه ضرور برای تولیدند، بلکه علاوه بر آن تأثیر کم و بیش مثبتی بر توسعه تولید اعمال می کنند.

ادامه دارد.