دایرة المعارف روشنگری

تحلیلی

از

شین میم شین

آرش کمانگیر

(شنبه ۲۳ اسفند ۱۳۳۷)

۷

پیش می آیم

•     تعیین نقش تعیین کننده در دیالک تیک ستد و داد، رفتن و پیش راندن و نقش تعیین کننده در دیالک تیک دست و دل،  در همین حکم دو کلمه ای به روشی و وضوح تام و تمام اعلام می شود:
•     توده در دیالک تیک ستد و داد، تصمیم به داد گرفته است.

•     یعنی در دیالک تیک گرفتن و پیش راندن، تصمیم به پیش راندن گرفته است و ضمنا در دیالک تیک دست و دل، برای دست (پراتیک، عمل، پیش راندن)  نقش تعیین کننده قائل شده است و نه به گرفتن، به سینه فشردن، مانع رفتن شدن و نه  به عاطفه و احساس و عشق خویش.

•     اما چرا و به چه دلیل؟

۸

•     دلیل این تصمیم آرش و سیاوش و توده در دیالک تیک های زیرین، پیشاپیش تبیین یافته است:

الف

•     در دیالک تیک جزء و کل (ماتریالیسم دیالک تیکی)  نقش تعیین کننده از آن کل است.

ب

•     و نتیجتا در دیالک تیک عضو و همبود، فرد و جامعه (ماتریالیسم تاریخی)  نقش تعیین کننده از آن همبود و جامعه   است.
•     چون دیالک تیک عضو و همبود و فرد و جامعه بسط و تعمیم دیالک تیک جزء و کل اند.

•     کل و همبود و جامعه برای حفظ و تداوم خویش جزء و عضو و فرد معینی را به هنگام ضرورت فدا می کنند.
•     البته نه به دلخواه، بلکه با دستان لرزان و دل های جوشان، با اشک و آه و اندوه!

پ

•     و در دیالک تیک منفرد (خاص) و عام (ماتریالیسم دیالک تیکی) نقش تعیین کننده از آن عام است و عام از سوئی همبود و جامعه و توده و حزب  و تشکیلات است و از سوی دیگر مفهوم است که چه بسا حکم قانون دارد.

۹

دل و جان را به زیور های انسانی می آرایم

•     منظور آرش و سیاوش از آراستن دل و جان به زیورهای  انسانی چیست؟

•     انچه بی شک و تردید می توان از این جمله شعر استنباط کرد، قبل از هر چیز، هومانیسم انقلابی است:
•     آرش دل و جان خود را به زیورهای هومانیستی، به سجایای  اخلاقی ـ انسانی متعالی (پرولتری) می آراید.

•     آرش نه پتیاره ای، بلکه انسان نمونه ی طراز نوینی است.
•     در آرش انسان نوعی تجلی می یابد.
•     در کالبد آرش انسان ایدئال، انسان جامعه ایدئال، انسان جامعه کمونیستی می زید.

•     به قول احسان طبری انسانی پارسا و پاکدامن. 

•     شاید منظور سیاوش ضمنا خودپروری (تربیت خویشتن خویش) معرفتی ـ نظری ـ عاطفی و روحی آرش باشد:
•     توسعه و تکامل حتی الامکان شناخت نظری ـ عقلی و عاطفی خویش.

۱۰

به نیرویی که دارد زندگی در چشم و در لبخند

نقاب از چهره ترس آفرین مرگ خواهم کند

•     آرش با توسل به نیروئی نقاب از چهره ترس آفرین مرگ خواهد کند و به مأموریت محوله از سوی توده جامه عمل خواهد پوشاند.
•     مسئله این است که آرش این نیروی تعیین کننده را از کدامین منبع و سرچشمه دریافت می کند؟

۱۱

به نیرویی که دارد زندگی در چشم و در لبخند

•     پاسخ به این پرسش، تعیین صریح و قاطع و پیگیر و بی چون و چرای نقش تعیین کننده در دیالک تیک جزء و کل و فرم های متنوع بسط و تعمیم آن است.
•     آرش نیروی خود را از زندگی می گیرد و زندگی نیروی خود را از چشم و از لبخند.
•     اما منظور از چشم و لبخند چیست که منبع لایزال نیروی زندگی است؟

•     برای پیدا کردن پاسخ به این پرسش باید به بیت آغازین این بخش از شعر  برگشت:

۱۲

هزاران چشم گویا و لب خاموش

مرا پیک امید خویش می داند.

•     سیاوش بدین طریق هم دیالک تیک آرش و توده را تبیین می دارد و هم نقش تعیین کننده در آن دیالک تیک را از صراحت می گذراند:
•     همان هزاران چشم و لب خاموش که آرش را امید خویش می دانند، منبع لایزال نیروی زندگی اند که آرش نیروی نهائی خود را برای پرتاب تیر رهائی بخش از آن می ستاند.

•     اگر این طرز تفکر سیاوش از منطقیت ریاضی واره سرشار نیست، پس چیست؟

•     اگر این به معنی اعلام نقش تاریخ ساز توده و تقدم توده بر قهرمان در رفیع ترین مناره های جهان نیست، پس چیست؟

ادامه دارد.