دایرة المعارف روشنگری

پروفسور دکتر ماتهویس کلاین

برگردان 

شین میم شین

۴۳

•     اتیک مارکسیستی قانونمندی های پیدایش، توسعه اخلاق ـ اخلاق به مثابه  فرمی از فرم های شعور اجتماعی ـ و شیوه تأثیرگذاری آن را مورد بررسی قرار می دهد، ماهیت آن را و فونکسیون اجتماعی آن را تجزیه و تحلیل می کند و راه های شکوفاسازی روابط اخلاقی را و نیروهای محرکه اخلاقی را در تشکیل جامعه سوسیالیستی و کمونیستی کشف می کند.

۴۴

•     اتیک مارکسیستی ـ هم به لحاظ خصلت و متد خویش و هم به لحاظ طرح مسائل ـ یک رشته فلسفی مستقل است.

۴۵

•     مسئله اصلی اتیک مارکسیستی عبارت است از انسان در کلیتش به مثابه  شخصیت و در روابطش نسبت به همبود انسانی.

۴۶

•     اتیک فلسفی در نتایج خود، هم بر رشته های فلسفی عامتر ـ مثلا ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی، که پایه و اساس تعیین کننده آن را تشکیل می دهد ـ متکی است و هم بر علوم منفرد از قبیل اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی، پداگوژیک، علم حقوق، روانشناسی، اتنولوژی (علم ساختار اجتماعی و فرهنگ جوامع) و بسیاری دیگر.

۴۷

•     از این رو، نمی توان اتیک فلسفی را به طور ساده، زیرعرصه و یا زیررشته ای از ماتریالیسم تاریخی تلقی کرد و یا به طور کلی در ماتریالیسم تاریخی منحل نمود.

۴۸

•     اتیک در حل و فصل مسائل انسانتصویر، تئوری شخصیت و همبود، تئوری آماج ها و معنای زندگی انسانی، تئوری اصول و ارزش های همزیستی در فرم های مختلف همبود انسانی وظایف فلسفی مستقلی به دوش می کشد که از اهمیت جهان بینانه بزرگی برخوردارند.

۴۹

•     خودویژگی مهم فونکسیون فلسفی ـ جهان بینانه اتیک عبارت از این است که آن شروط ماهوی لازم برای زندگی اجتماعی را در فرم آماج ها، ایدئال ها، اصول، هنجارها و ارزشمفهوم ها جمع بندی می کند و به واسطه آن عمل، تفکر و احساس انسان ها را به طرز چشمگیری زیر نفوذ خویش قرار می دهد.

عرصه های دوگانه اتیک

•     اتیک به دو عرصه متفاوت زیر تقسیم بندی می شود:

الف

•     عرصه مسائل فلسفی ـ تئوریکی اتیک

ب

•     عرصه هنجارهای اتیکی

****

الف

عرصه مسائل فلسفی ـ تئوریکی اتیک

•     این عرصه حاوی مسائل ماهیتا فلسفی ـ تئوریکی اتیک است.
•     عرصه های زیر از آن جمله اند:

۱

•     مسائلی از قبیل ماهیت و فونکسیون اخلاق

۲

•     ساختار اجتماعی و فردی شعور اخلاقی

۳

•     مسئله شخصیت و همبود

۴

•     رابطه دترمینیسم و آزادی تصمیمگیری

۵

•     فونکسیون و ساختار ارزشگزاری های اخلاقی

۶

•     رابطه واقعیات امور و قضاوت های ارزشی

۷

•     بررسی های مربوط به ماهیت و نقش مفاهیم اساسی اخلاقی

۸

•     خودویژگی مقولات اخلاق به مثابه  علم

۹

•     مسائل مربوط به اخلاقزبان و تا حدودی مسائل متا اتیک

ب

عرصه هنجارهای اتیکی

•     این عرصه حاوی بخش هنجاری خاص اتیک است، یعنی احکام محتوائی ئی که به وسیله آنها عمل، تفکر و احساس انسانی به طور بیواسطه تکانه هائی ـ به لحاظ سمتگیری روحی و ابراز و انجام عملی ـ دریافت می کند.
•     مسائل زیراز آن جمله اند:

۱

•     احکام محتوائی راجع به خیر و شر

۲

•     احکام محتوائی راجع به احساس مسئولیت

۳

•     احکام محتوائی راجع به تکلیف، افتخار، وجدان و دیگر مفاهیم بنیادی اخلاقی به میراث مانده کتبی و شفاهی مثلا زیر:

الف

•     فرامین اخلاقی سوسیالیستی

ب

•     سجایای اخلاقی و یا خودویژگی های شخصیتی اخلاقی، که برای نیل به مرحله شخصیت انسانی، آماج تلقی می شوند و بسیاری دیگر.

ادامه دارد.