دایرة المعارف روشنگری

 گابریل مارسل

(۱۸۸۹ ـ ۱۹۷۳)

فیلسوف فرانسوی

نماینده اصلی اگزیستانسیالیسم مسیحی

آثار:

وجود و داشتن

راز وجود

سقوط عقل

فلسفه امید

۱

•       اگزیستانسیالیسم کاتولیکی به جریانی در فلسفه نوین کاتولیکی اطلاق می شود که ایمان ته ئیستی کاتولیسیسم را با تعالیم اگزیستانسیالیستی پیوند می دهد و به کمک آنها به توجیه ایمان ته ئیستی می پردازد.

۲

•       اگزیستانسیالیسم کاتولیکی که اغلب اگزیستانسیالیسم مسیحی نیز نامیده می شود، همانند اگزیستانسیالیسم به طور کلی، به مثابه انعکاس ایدئولوژیکی بحران عمومی سرمایه داری پا به عرصه وجود نهاده است.

۳

•       اگزیستانسیالیسم کاتولیکی ـ به لحاظ تاریخی ـ قبل از پیدایش اگزیستانسیالیسم ـ به معنی محدود کلمه ـ تشکیل شده است.

۴

•       گابریل مارسل ـ نماینده اصلی اگزیستانسیالیسم کاتولیکی ـ قبل از انتشار نخستین نوشتجات یاسپرس و هایدگر، قوانین اساسی طرز تفکر اگزیستانسیالیستی را مطرح ساخت و نوشته های خود در سال های جنگ جهانی اول را در کتابی به نام «مجله متافیزیک» منتشر ساخت که حاوی کلیه اندیشه های اصلی فلسفه او ست.
•       («مجله متافیزیک»، برای اولین بار در ۱۹۲۷ انتشار می یابد.)

۵

•       گابریل مارسل تحت تأثیر فلسفه حیات، فنومنولوژی، پراگماتیسم، اندیشه های شلینگ پیر، نیچه و آثار شعرائی از قبیل پروست، پگی، ریلکه، البته بی خبر ازآثار کیرکگارد، برای اولین بار نظرات بنیادی اگزیستانسیالیسم را فرمولبندی کرد.     

۶

•       مارسل را پیشاهنگ قطع رابطه صریح با سنت کلاسیک در فلسفه می دانند که یکی از شاخص های مهم و خودویژه اگزیستانسیالیسم محسوب می شود.

۷

•       روایت می کنند که او حتی حاضر بوده، استبداد سرتاسری بر مردم تحمیل کند، اگر برای جلب توجه عموم به مسئله حیات مشخص و قبل از همه حیات انسانی مشخص لازم باشد.

۸

•       اگزیستانسیالیسم کاتولیکی بعد از انتشار آثار یاسپرس و هایدگر تأثیراتی از آنها دریافت می کند و مارسل یاد آور می شود که ملاقاتش با یاسپرس برای او مهم بوده است.

۹

•       مارسل در توسعه اگزیستانسیالیسم تحت تأثیر ژان پل سارتر  نیز بوده است، که بعدها وارد عرصه شد.

۱۰

•       مارسل برای مبارزه با نظرات آته ئیستی و نیهلیستی اگزیستانسیالیسم سارتر با «اگزیستانسیالیسم امید» به میدان آمد.

۱۱

•       به نظر مارسل موضوعات علوم و تفکر اصولا با موضوعات وجود و یا واقعیت یکسان نیستند.

۱۲

•       به نظر او، هستی و حیات هرگز از سوی علوم درک نمی شوند و همیشه در خارج از حیطه آنها می مانند.

۱۳

•       این نظر، برگشت رادیکال در فلسفه و جستجوی مدخل دیگری به واقعیت بیواسطه را الزامی می سازد که در «وقوف» و «تحت تأثیر قرار گرفتن و از سر گذراندن» زنده و بی واسطه یافته می شود.  

۱۴

•       فلسفه می کوشد این «وقوف» و «تحت تأثیر قرار گرفتن و از سر گذراندن» را به مثابه موضوعات خود به مرحله شعور ارتقا دهد.

۱۵

•       فلسفه اما برای انجام این کار باید خود را ماهیتا تغییر دهد، یعنی خود را از قید و بند کلیه متدهای علمی و مقوله های تفکر که در درک چیزهای خارجی توسعه می یابند، آزاد سازد و دریابد که فلسفه به مثابه سیستمی با نتایج عینی، دیگر امکان پذیر نیست.

۱۶

•       مارسل برای دمساز کردن خود با این تعریف، اعلام می کند که فلسفه ماهیتا یکی از امور تفکر سوبژکتیو است.

۱۷

•       مارسل از هرگونه سیستماتیزه کردن خود داری می کند و میان تفکر اندیشنده و تفکر اندیشیده صراحتا تفاوت قائل می شود و ضمنا فقط برای تفکر اندیشنده ارزش قائل می شود، زیرا تنها اینجا ست که متفکر «همیشه در راه» است.

۱۸

•       فرم ظاهری آثار مارسل با این تعریف مطابقت دارد:
•       آثار او عمدتا از مطالب بی فرم و از هم گسسته تشکیل می یابند که در این میان خاطره نویسی، مقالات جسته و گریخته و بیش از ۲۰ درام نقش مهمی بازی می کنند.

۱۹

•       مسئله حیات انسانی، یعنی مسئله اصلی متافیزیکی «من کیستم؟» نکته مرکزی فلسفه او را تشکیل می دهد.
•       (مارسل، «عزت انسانی و دلیل حیاتی»، ۱۹۶۵، ص ۳۰)

۲۰

•       از آنجا که دادن پاسخ علمی و تعریفمند به این مسئله ممکن نیست، فقط می توان با جمله پردازی به تشریح معنی حیات پرداخت:
•       مارسل اینجا دو جفت متضاد «وجود» و «داشتن» را مورد استفاده قرار می دهد.

۲۱

•       «داشتن» یعنی آنچه که انسان به معنای دارائی دارد:
•       ملک، اشیاء، ابزار کار، دوستان، اعضای حسی، محرکه های روحی، استعدادها، اندیشه ها و امثالهم. 

۲۲

•       چون انسان ـ در تحلیل نهائی ـ هر آنچه را که دارد، می تواند به مثابه چیز خارجی درک کند، پس از کنار گذاشتن «داشتن» هر آنچه که می ماند، «وجود» و یا «حیات» نامیده می شود.

    (مارسل دیالک تیک وجود و شعور را، یعنی مسئله اساسی فلسفه را با وجود و داشتن جایگزین می سازد.

     یعنی جای شعور را با داشتن پر می کند.

    هایگر با وجود و زمان جایگزین می سازد. مترجم)

ادامه دارد.