خود آموز خود اندیشی (۹۳۷)
شین میم شین
بوستان
باب سوم
در عشق و مستی و شور
مقدمه
بخش اول
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
چو بیت المقدس، درون پر قباب
رها کرده دیوار بیرون خراب
معنی تحت اللفظی:
عاشقان
شبیه بیت المقدسند که باطن شان مملو از گنبدهای رنگارنگ است و ظاهرشان پریشان.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک ماهیت و پدیده
و
محتوای ماهوی و فرم مودین
را
به شکل دیالک تیک درون و برون بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از ا« ماهیت، محتوای ماهوی و درون می داند.
این دیالک تیک ها
دیالک تیک های مهم در فلسفه علمی اند.
فهم دیالک تیکی سعدی شگفت انگیز است.
او به تضادمندی و وحدتمندی همزمان درون و برون اشاره می کند:
درون شکوهمند و برون مخروبه و بی جلال و بی زرق و برق.
عاشق هم به نظر سعدی
دیالک تیکی از آشفتگی برونی و کمال درونی است، ولی فقط به ظاهر، نه کمتر و نه بیشتر.
درون عاشق کذائی، برخلاف پندار سعدی، چه بسا آشفته تر از برون او ست.
بدون خرد راهنما و تفکر راهگشا
از کدام کمال درونی می توان سخن گفت؟
عاشق کذائی
در واقع کار و مشغله ای جز ساختن خیالی عمارات کاغذین و فروپاشی فوری آنها ندارد.
آه و سوز و ناله و فغان او از همین واقعیت امر سرچشمه می گیرد.
هرگز نمی توان در ستیز با حقیقت بود و خوشبخت بود.
خوشبختی حقیقی در جستجو و کشف حقیقت و در وفاداری وعشق و علاقه بدان است.
عشق به حقیقت شاید اصیل ترین عشق ها ست، که دیالک تیک درون و برون را جلال واقعی و استوار می بخشد.
با پرستش خیال و موجودات خیالی
فقط می توان به خود فریبی و عوامفریبی دست زد، ولی نمی توان «درون پر قباب» داشت.
ادامه دارد.
